Taalontwikkeling van jonge kinderen: spelenderwijs de taalontwikkeling stimuleren

Al voordat kinderen kunnen lezen en schrijven, is taal heel belangrijk in alles wat ze doen. Taal helpt kinderen om contact te maken met mensen, zichzelf duidelijk te maken, emoties te begrijpen en zelfs te sturen. Kinderen zijn tot en met vijf jaar extra gevoelig voor taal. Wij zijn ons dan ook bewust dat onze pedagogisch medewerkers een waardevolle rol spelen in de taalontwikkeling van de kinderen. Daarom vinden wij het belangrijk dat onze kinderopvang een omgeving is waar de taalontwikkeling wordt gestimuleerd. Hoe we dat doen, leggen we graag uit.

De vroege taalontwikkeling bij baby’s

Ook voor baby's geldt dat zij behoefte hebben aan een wereld waar veel gesproken, voorgelezen en gezongen wordt. Lang voordat kinderen leren lezen en schrijven, maken zij op alle mogelijke manieren kennis met taal. Baby’s communiceren met hun hele lichaam. Ze gebruiken hun gezicht, armen, benen, ademhaling en stem om zich uit te drukken. Ze trekken soms een pruillip, huilen, maken geluiden, gapen of glimlachen.
Tussen acht en twaalf maanden oefent een baby volop met taal. Hij of zij wil al van alles vertellen, ook al zijn het vaak nog onbegrijpelijke woorden en zinnen. Een baby is volop aan het experimenteren met klanken en toonhoogtes. Rond de leeftijd van 1 jaar komen de eerste woordjes. Het eerste woordje van een baby is iets dat hij of zij waardevol vindt zoals: papa, mama, eten, pop, auto. Lees prentenboeken, zing liedjes en praat veel tegen de baby. Het herhalen van woorden helpt om de woordenschat en begrip te vergroten.

Taal & dreumesen: praat veel met je dreumes

Dreumesen zijn nieuwsgierig en leren, net als baby's, ook door herhaling. Daarnaast zijn ze bezig met het oefenen van zinnen die uit drie woorden bestaan en leren ze het krachtige woord "nee" te gebruiken wanneer ze willen dat iets stopt. Het is belangrijk om vanaf jonge leeftijd al veel met kinderen te praten. Dreumesen ontdekken dat de klanken (woorden) die ze horen, verwijzen naar verschillende voorwerpen, geluiden, emoties en acties. Benoem waar zij naar kijken of wijzen, vertel wat er gebeurt of wat je gaat doen en geef uitleg. Samen lezen, verhalen vertellen en liedjes zingen draagt allemaal bij aan de taalontwikkeling van de dreumes.

Peuters: met grote stappen vooruit

De taalontwikkeling van een peuter verloopt snel. Ze leren iedere dag nieuwe woorden, ze leren (korte) zinnen te maken en beginnen langzaam de grammaticaregels toe te passen. Ook ontdekken ze het concept van tijd en beginnen dan ook woorden te gebruiken als ‘nu’, ‘straks’ of ‘gisteren’. Peuters vinden het leuk dingen te benoemen en stellen veel "waarom”-vragen. Het is belangrijk dat ze uitleg krijgen, dat er verteld wordt wat wel of niet kan, wat aardig, fijn of handig is en wat niet. Het wordt steeds makkelijker om een gesprek te voeren met een peuter. Doordat een peuter zich beter kan uitdrukken, worden driftbuien vaak wat minder.

Kleuter: spelenderwijs nieuwe woorden leren op school

Vanaf 4 jaar gaan de meeste kinderen naar school. Hier leren kinderen al spelend nieuwe woorden en het begrijpen van taal. Ieder kind ontwikkelt zich in zijn of haar eigen tempo. Het kan dus zijn dat het ene kind nog moeite heeft met sommige woorden, of minder met taal bezig is, terwijl een ander kind al hele verhalen kan vertellen. Kleuters zijn over het algemeen heel nieuwsgierig en willen graag weten hoe dingen werken. Ze begrijpen ook steeds beter hoelang iets duurt en krijgen besef van dagen en tijd.
Sommige kinderen worden met twee of meer talen opgevoed, bijvoorbeeld als een ouder uit een ander land komt. Bij deze kinderen verloopt de taalontwikkeling meestal hetzelfde als bij kinderen die één taal leren. Kinderen leren steeds meer woorden, maar dan in twee talen. Ook leren ze de regels van beide talen. Soms verwarren ze wat taalregels of gebruiken ze een woord uit de andere taal. Maar meestal kunnen kinderen de twee talen al goed uit elkaar houden.

De rol van kinderopvang bij de taalontwikkeling

We vinden het belangrijk dat onze kinderopvang een omgeving is waar de taalontwikkeling wordt gestimuleerd. Door bewust momenten te creëren waarin taal een rol speelt, moedigen onze pedagogisch medewerkers kinderen aan om meer te praten. In de praktijk betekent dit dat onze medewerkers de hele dag door taal aanbieden. Ze voeren veel gesprekken, benoemen de dingen die ze gaan doen en verwoorden de gevoelens als kinderen dat zelf nog niet kunnen. Onze medewerkers letten ook op hun eigen taalgebruik. Het is belangrijk dat ze woorden en zinnen gebruiken die passen bij het niveau van het kind. 

Voor thuis: zo stimuleer je de taalontwikkeling van jouw kindje

Dagelijkse routines zijn goede momenten om de taal van een kind te stimuleren, denk aan verschoonmomenten, eten en buitenspelen. Tijdens deze routines komen steeds dezelfde woorden terug en door de herhaling leren kinderen de betekenis beter begrijpen. Routines helpen ook om nieuwe woorden te leren, omdat kinderen nieuwe woorden makkelijk kunnen verbinden aan wat ze al kennen. Door de herhaling groeit hun woordenschat steeds verder. Een andere manier om de taalontwikkeling te stimuleren, is door lekker te zingen en (interactief) boekjes voor te lezen. Kinderen leren vooral door actief mee te doen. Vraag tijdens het lezen bijvoorbeeld eens wat je kind op de plaatjes ziet of praat samen over het verhaal.

Extra tips voor thuis

• Benoem de personen en dingen in de omgeving: 'Daar is mama!' of: 'Kijk, daar is de poes.'
• Praat over wat je aan het doen bent en over wat je kind aan het doen is.
• Gebruik echte woorden. Als je kind ‘Waf’ zegt bij het zien van een hond, antwoord dan eens met: ‘Ja, daar is de hond, die zegt: Waf!’
• Beantwoord de vragen van je kind, maar stel zelf ook vragen. Antwoord geven stimuleert het denken en de taalontwikkeling van je kind.
• Herhaal de zinnen van je kind en maak ze langer of voeg er informatie aan toe.
• Neem de tijd om goed te kijken en luisteren naar je kind. Je merkt dan waar het mee bezig is en daar kun je dan met elkaar over praten.
  
  
  

Bron: Nederlands Jeugdinstituut