Waarom is fantasie belangrijk?

Je hebt het anderen vast wel eens horen zeggen tegen een kind: ‘Wat een fantasie heb jij toch!’ Tijdens het spelen wordt een banaan ineens een telefoon, een kwastje ineens make-up. Je dreumes of peuter kopieert handelingen en gedrag van jou en mensen in zijn of haar omgeving. 

Leeftijd en fases

Rond de dreumes/peuter leeftijd (1 tot 4 jaar) speelt fantasie bij kinderen een steeds grotere rol. Fantasie en fantasiespel is een belangrijk onderdeel van de ontwikkeling. Kinderen gaan steeds meer nadenken over de dingen die ze horen, zien en meemaken. Jonge kinderen kunnen nog niet goed onderscheid maken tussen fantasie en werkelijkheid. Wat kinderen nog niet weten of begrijpen vullen ze aan met hun eigen fantasie. Het gebruik van fantasie zorgt ervoor dat een kind zich dingen in kan beelden, gevoelens of ervaringen kan uiten én leert verwerken, plus angsten de baas kan worden. De eerste stap naar fantasie richt zich op het nadoen van de werkelijkheid. Kinderen gaan papa en mama ineens ‘helpen’ met klusjes zoals schoonmaken, stofzuigen, wassen etc. Dit is meestal rond de leeftijd van 1 jaar. Rond de 18 maanden wordt die eerste fantasie gebruikt. Naast de werkelijkheid, is er nu ineens een hele nieuwe magische wereld waar een kind helemaal in op kan gaan. De fantasieontwikkeling bereikt een hoogtepunt tussen de 4 en 5 jaar. Kinderen hebben op die leeftijd al heel wat beelden en herinneringen in hun hersens opgeslagen die ze kunnen oproepen.

Fantasievriendjes

Er wordt soms gedacht dat kinderen die fantasievriendjes hebben zich eenzaam voelen, maar het zijn vaak kinderen die juist gelukkig zijn en heel fantasierijk. Meestal ontstaan fantasievriendjes rond de leeftijd van 3 jaar als kinderen helemaal op gaan in het spelen met poppen of ander speelgoed. Soms ontstaat dit in een periode dat een kind iets spannends meemaakt, bijvoorbeeld een verhuizing, maar het kan ook zomaar opkomen. Een fantasievriendje is heel gezellig voor een kind, want er is altijd iemand om mee te spelen en een kind kan zich sterker en minder alleen voelen in spannende situaties.

Stimuleren

Het prikkelen van de fantasie, bijvoorbeeld binnen het fantasiespel, is goed voor de denkontwikkeling in het algemeen. Veel speelgoed laat tegenwoordig niets meer aan de verbeelding over, het wordt steeds realistischer en gedetailleerder gemaakt en in dit digitale tijdperk zitten kinderen regelmatig achter een schermpje en worden ze ‘vermaakt’. De eigen fantasie is dan veel minder nodig, terwijl je met een paar blokken een kasteel kunt bouwen en in een speelkeukentje kunnen de lekkerste gerechten worden bereid en uitgeserveerd. Stimuleer je kind om zijn of haar fantasie te gebruiken tijdens het spelen, bijvoorbeeld door af en toe mee te spelen. Speel dat je komt eten in zijn of haar restaurant of dat jullie samen thee gaan drinken. Als een kind merkt dat jij opgaat in het rollenspel zal het zelf ook met ideeën en verzinsels komen.

Vrije keuze

Ook bij Kindergarden zorgen we ervoor dat er dagelijks ruimte is voor ‘vrij spel’. Tijdens die momenten kunnen kinderen zelf kiezen waarmee ze gaan spelen en dan heeft de pedagogisch medewerker slechts een terughoudende rol. Zij is beschikbaar wanneer kinderen haar nodig hebben en kan meespelen met rollenspelletjes, maar het is voor kinderen juist goed om ook alleen met leeftijdsgenootjes te spelen en samen dingen te verzinnen (fantasie) en te ontdekken. Kinderen vinden het meestal ook erg leuk om zich te verkleden. Ze voelen zich dan even iemand anders en kunnen daar weer verhalen bij verzinnen. Tijdens deze vrij spel momenten kunnen kinderen ook juist kiezen voor een hele andere vorm van creatief bezig zijn, door bijvoorbeeld te gaan knutselen, verven of muziek maken. Ook dan stelt de pedagogisch medewerker zich ondersteunend op en volgt het zo veel mogelijk de keuze van de kinderen.

Creativiteitsontwikkeling

Elk kind is anders en iedereen heeft zijn eigen interesses en talenten. Daarom is het belangrijk om kinderen de ruimte te geven zich creatief te uiten en daar ook hun fantasie in kwijt te kunnen. Bij Kindergarden spelen we hierop in door verschillende activiteiten aan te bieden op het creatieve vlak. Wekelijks krijgen de kinderen muziekles en yogales aangeboden waarbij ze zingen, dansen, bewegen en muziek maken met instrumenten. Verder behandelen we elke maand een ander thema waarbij we leuke activiteiten bedenken gericht op de creatieve ontwikkeling zoals knutselen, schilderen, tekenen, kleien of een rollenspel dat past bij het betreffende thema. Ook los van de thema’s en lessen is er veel ruimte voor dit soort activiteiten. Dan kijken we goed naar de behoefte van het kind. Bij al deze activiteiten gaat het niet om het resultaat, maar om de ervaring en beleving tijdens het creatieve proces. Op die manier kan een kind er zijn eigen invulling aan geven en kan hij al zijn fantasie erin kwijt. Door kinderen kennis te laten maken met verschillende kunstvormen kunnen ze ontdekken waar hun passie en talenten liggen.

Hoe ga je om met angsten die kunnen ontstaan door fantasie?

Wat je kind verzint, op televisie ziet of gehoord heeft in een sprookjesverhaal is voor hem net zo echt als wat hij om zich heen ziet. Door de fantasie van je kind serieus te nemen, kun je hem helpen bij eventuele angsten. Als je kind zegt dat er een monster in de kast zit, gelooft hij dat ook echt. Het heeft dus geen zin om het te ontkennen of te zeggen dat monsters niet bestaan, want op die manier negeer je de fantasie en de angst die dit oproept bij je kind. Ga dan samen in de kast kijken en laat het monster schrikken, waardoor het niet meer terug durft te komen. <strong>Op die manier help je je kind om zijn angst te overwinnen. Na het bekijken van een spannende film of verhaal hebben kinderen vaak veel vragen. Het is goed om er met je kind over te praten en uit te leggen dat heksen, draken en spoken in het echt niet bestaan maar dat wij ze verzonnen hebben om het verhaal bijzonder of spannend te maken. Soms duurt het even voor een kind iets begrijpt en daardoor kan een kind bepaalde vragen meerdere keren herhalen en er een tijdje mee blijven rondlopen. Blijf altijd geduldig en geef je kind bevestiging als het hier behoefte aan heeft.

Nog even op een rijtje:

• Creativiteit en denkvermogen:
  Een van de beste manieren om je kind te leren 'out of the box' te denken is door het zelf te doen. Hoe creatiever en meer open de omgeving is waarin hij opgroeit, hoe vrijer hij zich zal voelen om zijn eigen weg te durven gaan en om zelf dingen te ontdekken en op te lossen.
• Je verplaatsen in de ander:
  Tijdens het spelen van rollenspelletjes leren kinderen zich beter in te leven. Bijvoorbeeld met doktertje spelen: het ene kind heeft pijn en wordt vervolgens getroost en verzorgd door het andere kind.
• Angsten wegnemen:
  Als een kind een fantasievriendje heeft durft hij uiteindelijk tóch van die hoge glijbaan af te glijden of te slapen in een donkere kamer, want hij is niet helemaal alleen.
• Omgaan met gevoel:
  Soms is het voor kinderen lastig om hun gevoel uit te spreken naar volwassenen. Rollenspelletjes met andere kinderen of met poppen helpt ze om dingen te kunnen uiten en het op die manier toch te verwerken en het een plekje te geven. Ook andere creatieve uitingen kunnen hierbij helpen.